سرور یک کامپیوتر قدرتمند است که همیشه روشن می‌ماند و اطلاعات، فایل‌ها یا برنامه‌هایی را نگهداری می‌کند تا بقیه کاربران از طریق اینترنت یا شبکه بتوانند به آن‌ها دسترسی داشته باشند. اولین سرور دنیا را تیم برنرز-لی در سال ۱۹۹۰ در سازمان CERN سوئیس راه‌اندازی کرد و سایت نمونه‌اش (info.cern.ch) اولین وب‌سایت تاریخ بود. جالب‌تر اینکه آن سرور هنوز هم با همان شکل اولیه در موزه CERN نگهداری می‌شود و به‌نوعی نماد آغاز عصر وب مدرن است.

در این مقاله قصد داریم شما را با سرور و انواع آن آشنا کنیم. ابتدا به‌زبان ساده می‌گوییم که سرور چیست و انواع آن چه کاربردهایی دارند. در ادامه، منابع سرور را نام می‌بریم و درباره امنیت سرور نیز سخن خواهیم گفت. تفاوت هاست و سرور، تعریف اتاق سرور و نکات مهم در زمان خرید سرور از جمله مهمترین مطالب دیگر این مقاله هستند. پس تا انتهای مطلب با مجله پارس هاست همراه باشید.

سرور چیست؟

معنی سرور چیست؟ سرور یک کامپیوتر یا برنامه است که به دیگر کامپیوترها یا برنامه‌ها (کلاینت) خدمات می‌دهد. فکر کنید سرور مثل یک رستوران است؛ شما (کلاینت) غذا سفارش می‌دهید و سرور (رستوران) سفارش شما را آماده می‌کند و تحویل می‌دهد. در دنیای کامپیوترها نیز وقتی یک وب‌سایت را باز می‌کنید، مرورگر شما کلاینت است و سرور وب‌سایت، اطلاعات صفحه را برای شما می‌فرستد.

سرور می‌تواند یک کامپیوتر واقعی باشد که در یک دیتاسنتر قرار دارد و فقط کار ارائه خدمات به دیگر کامپیوترها را انجام می‌دهد؛ به این نوع سرور، سرور اختصاصی می‌گوییم. همچنین، سرور می‌تواند برنامه‌ای روی کامپیوتر شما باشد که به دیگر برنامه‌ها یا دستگاه‌ها خدمات می‌دهد، حتی اگر همان کامپیوتر کارهای دیگری هم انجام دهد.

سرور سایت چگونه کار می‌کند؟

سرور مثل یک مغازه است که همیشه آماده خدمت‌رسانی است. وقتی شما (کلاینت) چیزی می‌خواهید، مثلا وارد یک سایت می‌شوید یا یک عکس دانلود می‌کنید، درخواستی از دستگاه شما به سرور فرستاده می‌شود.

مراحل کار سرور به‌زبان ساده به شرح زیر است:

۱. ارسال درخواست توسط کاربر

وقتی شما آدرس یک سایت را در مرورگر وارد می‌کنید یا روی لینک کلیک می‌کنید، کامپیوتر یا گوشی شما یک درخواست الکترونیکی به سرور سایت ارسال می‌کند. مثلا شما می‌خواهید صفحه اصلی یک سایت خبری را ببینید؛ مرورگر شما درخواست آن صفحه را برای سرور سایت می‌فرستد.

۲. دریافت درخواست توسط سرور

سرور همیشه «گوش به‌زنگ» است و منتظر درخواست‌ها می‌ماند. وقتی درخواست شما رسید، سرور متوجه می‌شود که چه اطلاعات یا خدماتی نیاز دارید.

۳. پردازش درخواست

سرور با استفاده از سخت‌افزار قوی و نرم‌افزار مخصوص خود، اطلاعات مورد نظر را پیدا می‌کند. این اطلاعات ممکن است یک فایل ساده مثل عکس یا متن باشد؛ همچنین سرور ممکن است کد اجرا کند و داده‌ها را از پایگاه داده جمع‌آوری کند تا یک پاسخ پویا بسازد. مثلا وقتی در یک فروشگاه آنلاین محصولی را جستجو می‌کنید، سرور نام محصول را از پایگاه داده پیدا و صفحه محصول را آماده می‌کند.

۴. ارسال پاسخ به کاربر

بعد از آماده شدن اطلاعات، سرور آن را به دستگاه شما باز می‌فرستد. برای مثال، مرورگر شما اکنون اطلاعات صفحه، عکس‌ها و متن‌ها را از سرور دریافت می‌کند.

۵. نمایش محتوا توسط مرورگر

مرورگر شما داده‌ها را دریافت می‌کند و آن‌ها را به‌شکل صفحه وبی که می‌بینید، نمایش می‌دهد.

انواع سرورها و تفاوت آن‌ها

سرورها بسته به نوع کاربرد، قدرت و نحوه ارائه خدمات، مدل‌های مختلفی دارند. در ادامه با انواع سرور و نقش هرکدام در دنیای شبکه و میزبانی آشنا می‌شوید.

انواع سرور عبارتند از:

• سرور اختصاصی (Dedicated Server)
• سرور مجازی (VPS یا Virtual Private Server)
• سرور ابری (Cloud Server)
• سرور اشتراکی (Shared Server)
• سرور خانگی یا لوکال (Local Server)
• سرور فایل (File Server)
• سرور وب (Web Server)
• سرور ایمیل (Mail Server)
• سرور دیتابیس (Database Server)
• سرور اپلیکیشن (Application Server)
• سرور DNS
• سرور پروکسی (Proxy Server)
• سرور گیم (Game Server)

در جدول زیر ، کاربردهای هر نوع سرور را به‌صورت خلاصه مشاهده می‌کنید:

در ادامه، توضیحات کاملی در رابطه با انواع سرور را می‌خوانید:

۱. سرور اختصاصی

سرور اختصاصی به‌معنای استفاده از یک سرور فیزیکی کامل به‌صورت انحصاری برای یک کاربر یا سازمان است. در این حالت تمام منابع پردازشی، حافظه، فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند سرور به‌طور کامل در اختیار آن کاربر قرار می‌گیرد و با هیچ کاربر دیگری مشترک نیست.

مزیت اصلی این سرورها کنترل کامل روی تنظیمات و نصب نرم‌افزارها و همچنین توانایی پردازش حجم بالای ترافیک است. به‌همین دلیل، کسب‌وکارهایی مانند فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی یا سامانه‌های بانکی که وب‌سایت یا خدمات آنلاین پرازدحام دارند، اغلب به تهیه سرور اختصاصی از جمله خرید سرور اختصاصی خارج روی می‌آورند. البته هزینه‌ی بالاتر و نیاز به مدیریت فنی سرور، از معایب آن به‌شمار می‌آید.

۲. سرور مجازی

سرور مجازی یا VPS، بخشی مجازی‌سازی‌شده از یک سرور فیزیکی بزرگ‌تر است؛ یعنی یک سرور فیزیکی به کمک فناوری مجازی‌سازی مانند Xen، VMware یا KVM به چندین سرور مجازی تقسیم می‌شود که هر کدام سیستم عامل و منابع مستقلی دارند. کاربران VPS دسترسی «روت» (ریشه) سرور دارند و می‌توانند نرم‌افزارهای دلخواه خود را نصب کنند. VPS نسبت به سرور اختصاصی بسیار ارزان‌تر است، ولی امکانات بیشتری از هاست اشتراکی مانند هاست لینوکس اشتراکی در اختیار می‌گذارد. 

این نوع سرور برای شرکت‌های کوچک، سایت‌های پربازدید متوسط یا افرادی مناسب است که نیاز به منابع اختصاصی دارند اما بودجه کافی برای خرید سرور اختصاصی را ندارند. به‌عنوان مثال، بسیاری از وبلاگ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا، برای میزبانی سایت خود، ابتدا اقدام به خرید VPS می‌کنند، چون سرعت و انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به هاست اشتراکی دارد.

۳. سرور ابری

سرور ابری یا کلود سرور (Cloud Server)، سرویسی مبتنی‌بر رایانش ابری است که امکان راه‌اندازی و مدیریت سرورهای مجازی را از طریق زیرساخت‌های ابری به کاربر می‌دهد. در این روش به‌جای خرید و نگهداری سخت‌افزار فیزیکی، از منابع پردازشی و ذخیره‌سازی از راه دور (در دیتاسنترها یا مراکز داده مختلف) استفاده می‌شود. به این ترتیب می‌توانیم در هر زمان منابع سرور را به‌صورت مقیاس‌پذیر افزایش یا کاهش دهیم. 

برای مثال اگر یک فروشگاه آنلاین کوچک در تعطیلات نوروز به‌طور ناگهانی با ترافیک زیادی مواجه شود، با سرور ابری می‌توانیم، به‌صورت مقطعی، منابع بیشتری بگیریم و پس از اتمام رونق فروش، دوباره منابع را کم کنیم. از مزایای سرور ابری می‌توانیم به هزینه پرداخت براساس میزان استفاده، قابلیت دسترسی از هر نقطه و پشتیبانی ۲۴ ساعته ارائه‌دهندگان سرویس اشاره کنیم. البته در این روش به اینترنت پایدار نیاز است و کاربر عملا کنترل سخت‌افزاری کمتری نسبت به سرور اختصاصی دارد.

نکته: در تفاوت سرور ابری و سرور مجازی باید بگوییم هاست ابری به میزبانی وب‌سایت یا اپلیکیشن روی مجموعه‌ای از سرورهای ابری اطلاق می‌شود که منابع آن به‌صورت اشتراکی یا اختصاصی در دسترس قرار می‌گیرد و عموما شامل مدیریت و پشتیبانی نیز می‌شود.

۴. سرور اشتراکی

در میزبانی اشتراکی، منابع یک سرور فیزیکی بین چندین کاربر تقسیم می‌شود، به‌طوری که هر وب‌سایت فقط بخشی از پردازنده، رم، فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند را در اختیار دارد. به‌بیان ساده، چندین سایت مختلف به‌طور هم‌زمان روی یک سرور میزبانی می‌شوند. این راهکار بسیار اقتصادی است چون هزینه سرور بین کاربران تقسیم می‌شود و مدیریت فنی سرور بر عهده‌ی شرکت هاستینگ است؛ بنابراین برای افرادی که دانش فنی زیادی ندارند و سایت‌های کوچک مانند وبلاگ شخصی یا سایت شرکتی کوچک یا تازه‌کار دارند، مناسب است. 

در هاست اشتراکی به‌طور معمول کنترل کامل بر تنظیمات سرور وجود ندارد و در صورت افزایش چشمگیر ترافیک یا نیاز به تنظیمات خاص، ممکن است محدودیت‌هایی باشد. به‌همین خاطر، کسب‌وکارهای بزرگ‌تر با ترافیک متوسط به بالا اغلب پس از رشد سایت خود، به VPS یا سرور اختصاصی مهاجرت می‌کنند.

۵. سرور خانگی یا لوکال

سرور خانگی یا لوکال سرور نوعی رایانه است که در محل زندگی شما قرار می‌گیرد و از طریق شبکه‌ خانگی یا اینترنت، خدمات مختلفی را به سایر دستگاه‌های داخل خانه ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال، می‌توانید یک کامپیوتر قدیمی را به سرور خانگی تبدیل کنید تا عکس‌ها و فایل‌های خانوادگی را در یک مکان مرکزی نگه دارید و روی تبلت یا لپ‌تاپ به‌اشتراک بگذارید؛ یا اینکه سرور خانگی را به چاپگر مشترک یا رسانه‌های دیجیتال مانند فیلم و موسیقی متصل کنید تا اعضای خانواده از هر اتاق به آن‌ها دسترسی داشته باشند. 

این سرورها برای کاربر خانگی و پروژه‌های شخصی مناسب‌اند، چون بدون صرف هزینه زیاد می‌توانند امکاناتی نظیر پشتیبان‌گیری خودکار از فایل‌ها، اشتراک پرینتر یا راه‌اندازی سرویس‌های شخصی ساده را فراهم کنند. توان و ویژگی این سرورها عموما کمتر از سرورهای تجاری است و کاربرد آن‌ها در مقیاس کوچک خانگی یا آزمایشی است.

۶. سرور فایل

سرور فایل سیستمی است که به‌صورت اختصاصی فایل‌ها و داده‌ها را ذخیره می‌کند و مدیریت متمرکزی را برای دسترسی کاربران فراهم می‌آورد. در عمل، این سرور مانند یک هارد دیسک اشتراکی عمل می‌کند. برای مثال در یک دفتر کار کوچک یا شبکه خانگی می‌توانیم از سرور فایل استفاده کنیم تا اعضای تیم یا اعضای خانواده به اسناد، تصاویر و سایر فایل‌های مهم مشترک دسترسی داشته باشند. 

از سرور فایل، علاوه‌بر اشتراک‌گذاری، برای پشتیبان‌گیری از اطلاعات حساس نیز استفاده می‌شود. در اکثر شبکه‌ها پروتکل‌هایی مثل SMB (ویندوز) یا NFS (لینوکس/یونیکس) برای ارتباط با سرور فایل به‌کار می‌روند. به‌طور خلاصه، سرور فایل، مکان مرکزی ذخیره‌سازی و اشتراک امن فایل‌ها را برای گروهی از کاربران فراهم می‌کند.

۷. سرور وب

سرور وب نرم‌افزار یا سخت‌افزاری است که صفحات وب را از طریق اینترنت در اختیار کاربران قرار می‌دهد. هر وب‌سایت اغلب توسط یک یا چند وب سرور میزبانی می‌شود؛ وقتی کسی آدرس وب‌سایتی را در مرورگر خود وارد می‌کند، وب سرور مربوطه درخواست را دریافت می‌کند و فایل‌های HTML، عکس، ویدیو یا سایر محتواهای سایت را ارسال می‌کند. به‌بیان دیگر، وظیفه اصلی وب سرور پاسخ به درخواست‌های پروتکل HTTP است. 

مشهورترین نرم‌افزارهای وب سرور شامل Apache و Nginx و IIS هستند. برای مثال اگر یک فروشگاه اینترنتی یا سایت خبری داشته باشید، داده‌های صفحه‌‌های آن از طریق یک یا چند وب سرور به بازدیدکنندگان ارسال می‌شوند. وب سرورها برای هر سازمان یا فردی که می‌خواهد یک سایت اینترنتی داشته باشد، پایه و اساس میزبانی وب را تشکیل می‌دهند.

۸. سرور ایمیل

سرور ایمیل یا میل سرور، سامانه‌ای است که ارسال، دریافت و مدیریت ایمیل‌ها را برعهده دارد. وقتی شما یک ایمیل می‌فرستید، این سرور نقش «اداره پست الکترونیکی» را بازی می‌کند تا پیام از صندوق ارسال شما به صندوق مقصد برسد. میل سرور شامل چند بخش اصلی است، مثلا SMTP برای ارسال و POP/IMAP برای دریافت ایمیل، و می‌تواند برای شرکت‌ها و افراد امکان استفاده از ایمیل با دامنه اختصاصی خود مانند [email protected] را فراهم کند. 

این سرور امنیت ایمیل‌ها را در طول مسیر تضمین می‌کند و در صورت رخ دادن مشکلاتی مانند کامل نرسیدن ایمیل، گزارش‌های لازم را ارسال می‌کند. در یک کسب‌وکار کوچک، داشتن میل سرور مخصوص شرکت علاوه‌بر حرفه‌ای جلوه دادن ایمیل‌ها، به اطمینان در تحویل ایمیل‌ها و جلوگیری از اسپم نیز کمک می‌کند.

نکته: در تفاوت میل سرور و هاست ایمیل باید بگوییم میل سرور همان سیستم اصلی ارسال و دریافت ایمیل است، اما هاست ایمیل فضایی است که روی آن میل سرور و صندوق‌های پستی کاربران میزبانی می‌شوند.

۹. سرور دیتابیس

سرور دیتابیس سیستمی است که برای ذخیره‌سازی، بازیابی و مدیریت داده‌ها در پایگاه‌های داده به‌کار می‌رود. به‌طور خلاصه، نرم‌افزار پایگاه داده مانند MySQL، PostgreSQL یا SQL Server روی این سرور نصب می‌شوند و سایر برنامه‌ها یا وب‌سایت‌ها برای خواندن و نوشتن اطلاعات با آن ارتباط می‌گیرند. 

سرور دیتابیس قابلیت دسترسی همزمان چندین کاربر یا برنامه را فراهم می‌کند و امنیت و یکپارچگی داده‌ها مثل صحت و کامل بودن آن‌ها را فراهم می‌کند. برای نمونه، در یک فروشگاه آنلاین، اطلاعات محصولات، سفارش‌ها و کاربران، همگی در سرور دیتابیس ذخیره می‌شوند؛ زمانی که کاربری وارد فروشگاه می‌شود یا سفارشی ثبت می‌کند، برنامه وب‌سایت از طریق اتصال به سرور دیتابیس، اطلاعات مورد نیاز را واکشی یا ذخیره می‌کند. به‌طور کلی، هر برنامه یا سایتی که نیاز به ذخیره‌سازی امن و مدیریت شده داده داشته باشد، از سرور دیتابیس استفاده می‌کند.

۱۰. سرور اپلیکیشن

سرور اپلیکیشن، نرم‌افزار یا گاهی سخت‌افزاری است که برنامه‌های کاربردی سروری را اجرا می‌کند. وظیفه اصلی این نوع سرور، سرویس‌دهی به اپلیکیشن‌ها و پیاده‌سازی منطق تجاری (Business Logic) آن‌هاست. به‌عبارت دیگر، زمانی که یک وب‌سایت یا سرویس تحت وب محتوای پویا (داینامیک) دارد، مثل فروشگاهی که قیمت محصول با موجودی انبار تغییر می‌کند، پردازش این منطق توسط سرور اپلیکیشن صورت می‌گیرد. 

در عمل، وب سرور صفحه کلی را بارگذاری می‌کند و سرور اپلیکیشن پردازش‌های پیچیده‌تر را انجام می‌دهد. برای مثال، سیستم‌های مالی آنلاین، پرتال‌های سازمانی یا هر نرم‌افزار تحت وب دیگری که نیاز به محاسبات سروری داشته باشد، روی سرور اپلیکیشن مستقر می‌شوند.

۱۱. سرور DNS

سرور DNS (سامانه نام دامنه) مسئول نگهداری و ترجمه نام دامنه به آدرس IP است. هر DNS سرور یک پایگاه‌داده از نگاشت نام‌های دامنه (مثل example.com) به آدرس‌های عددی اینترنتی متناظر را نگه‌داری می‌کند. وقتی شما نام یک وب‌سایت را در مرورگر وارد می‌کنید، درخواست ابتدا به سرور DNS ارسال می‌شود تا آدرس IP مناسب پیدا شود؛ سپس مرورگر به آن آدرس متصل می‌شود. 

به‌زبان ساده، DNS مانند دفترچه تلفن اینترنت عمل می‌کند و بدون آن باید آدرس عددی سایت‌ها را به خاطر سپرد! این سرورها برای عملکرد اینترنت بسیار حیاتی‌اند و اغلب شرکت‌های میزبانی و ارائه‌دهندگان سرویس اینترنت دارای DNS مخصوص به‌خود هستند تا دامنه‌های مشتریان را مدیریت کنند.

۱۲. سرور پروکسی

سرور پروکسی سیستمی است که به‌عنوان واسط بین کاربر و اینترنت عمل می‌کند. به این صورت که درخواست‌های شبکه شما ابتدا به سرور پروکسی می‌رود، سپس پروکسی آن‌ها را به مقصد نهایی ارسال می‌کند. این میانجی‌گری به افزایش امنیت و حریم خصوصی کمک می‌کند. برای مثال، با استفاده از یک پروکسی می‌توانید آدرس IP واقعی خود را مخفی نگه دارید یا سرعت دسترسی به سایت‌های مشخص را افزایش دهید. 

به‌علاوه، شرکت‌ها از پروکسی برای کنترل دسترسی کاربران به اینترنت و همچنین ذخیره‌ موقت صفحات محبوب استفاده می‌کنند. 

۱۳. سرور گیم

سرور گیم سروری است که بازی‌های آنلاین چندنفره را میزبانی می‌کند. هنگامی که چند نفر می‌خواهند به‌صورت همزمان یک بازی ویدیویی آنلاین انجام دهند، هر بازیکن به سرور بازی متصل می‌شود. سرور گیم اطلاعات حرکات و موقعیت هر بازیکن را دریافت و پردازش می‌کند و نتیجه بازی، مثلا نتیجه یک مسابقه یا موقعیت بازیکنان در نقشه، را برای همه ارسال می‌کند. 

داشتن سرور بازی اختصاصی باعث می‌شود تجربه‌ی بازی با تاخیر کمتر و پایداری بیشتری همراه باشد و می‌توانیم تنظیمات دلخواه بازی، مانند قوانین خصوصی یا مودهای شخصی، را نیز اعمال کنیم. این سرور برای گروه‌های بازیکنان یا کسب‌وکارهای کوچک، مانند کلوپ‌های گیم یا مسابقات محلی، مناسب است تا با هزینه‌ای معقول، بازی مورد علاقه خود را به‌شکل پایدار و سفارشی اجرا کنند.

چرا امنیت سرور اهمیت زیادی دارد؟

سرورها بخش کلیدی هر کسب‌وکاری در دنیای دیجیتال‌اند و اطلاعات حساس کاربران یا شرکت روی آن‌ها نگه‌داری می‌شود؛ از این رو، محافظت از سرورها حیاتی است. اگر امنیت سرور بالا نباشد، هکرها می‌توانند به داده‌های مهم مثل مشخصات کاربران، داده‌های مالی یا اسرار تجاری دسترسی یابند؛ این امر باعث خسارات مالی، مشکلات حقوقی و آسیب به اعتبار شرکت می‌شود. 

فرض کنید یک وب‌سایت فروش آنلاین در اثر حمله سایبری از کار بیفتد؛ علاوه‌بر از دست رفتن فروش در آن لحظه، اعتماد مشتریان نیز کم می‌شود. 

به‌طور کلی می‌توانیم مزایای حفظ امنیت سرورها را در چند مورد خلاصه کنیم:

• حفظ حریم خصوصی: محافظت از اطلاعات شخصی و مالی کاربران.
• پایداری خدمات: اطمینان از در دسترس بودن همیشگی سرویس‌ها بدون قطعی ناگهانی.
• جلوگیری از نفوذ و خرابکاری: مقابله با ویروس‌ها، باج‌افزارها و دسترسی غیرمجاز.
• پایبندی به قوانین: رعایت استانداردها و مقررات امنیت داده (مثل GDPR) و کاهش احتمال جریمه.

وب‌سایت شرکت HPE درباره امنیت سرور می‌گوید:

“Without robust server security, organizations risk exposing sensitive information to attackers, leading to financial loss, legal repercussions, reputational damage, and operational downtime.” 

«بدون امنیت قوی سرور، سازمان‌ها در معرض دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس خود قرار می‌گیرند که می‌تواند منجر به ضرر مالی، مشکلات قانونی، آسیب به اعتبار سازمان و توقف عملیات شود.»

بنابراین، امنیت سرورها هم از اطلاعات مهم محافظت می‌کند و هم باعث تداوم کسب‌وکار و اعتماد کاربران می‌شود. برای افزایش امنیت سرور می‌توانیم از روش‌هایی مانند به‌کارگیری فایروال، رمزگذاری داده‌ها، به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارها و کنترل دقیق دسترسی بهره ببریم.

منابع سرور شامل چه چیزهایی می‌شود؟

منابع سرور در واقع اجزای فیزیکی و نرم‌افزاری‌اند که یک سرور برای پردازش و ارائه سرویس به آن‌ها نیاز دارد. مهم‌ترین منابع فیزیکی سرور عبارتند از:

• پردازنده (CPU): مغز متفکر سرور که توان پردازش اطلاعات و اجرای دستورات را فراهم می‌کند.
• حافظه رم (RAM): بخش حافظه موقت که برنامه‌ها و داده‌های در حال پردازش را نگه می‌دارد. هرچه مقدار رم بیشتر باشد، سرور می‌تواند همزمان کارهای بیشتری را انجام دهد.
• فضای ذخیره‌سازی (هارد دیسک یا SSD): محلی برای نگهداری داده‌ها، فایل‌ها، پایگاه داده و سیستم عامل سرور. سرعت و حجم این فضا بر سرعت بارگذاری و کارایی سرور تاثیر می‌گذارد.
• پهنای باند شبکه (Bandwidth): میزان داده‌ای که سرور می‌تواند از طریق اینترنت ارسال و دریافت کند. پهنای باند بالا به‌معنی توانایی پشتیبانی از ترافیک زیاد کاربران است.

هر یک از این منابع ممکن است توسط نوع سرور، مثلا تعداد هسته‌های CPU، مقدار RAM و نوع هارد، تعیین شود. به‌عنوان مثال، یک سرور با پردازنده قوی و حافظه بالا برای مدیریت یک فروشگاه آنلاین پرترافیک مناسب است، در حالی که برای یک وبلاگ ساده اغلب نیاز به منابع کمتری دارد.

تفاوت سرور مجازی و سرور اختصاصی

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، سرور اختصاصی به‌معنای اجاره یک دستگاه فیزیکی کامل است که تمام منابع آن به‌طور انحصاری در اختیار یک کاربر قرار می‌گیرد. در این حالت شما کنترل کامل روی تنظیمات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سرور دارید و هیچ کاربر دیگری روی آن وجود ندارد. اما این سرویس گران‌تر است و عموما برای سایت‌های بزرگ یا برنامه‌های پرمصرف توصیه می‌شود.

سرور مجازی نیز یک محیط مجازی است که روی یک سرور فیزیکی مشترک ایجاد می‌شود. در واقع، منابع یک سرور بزرگ توسط نرم‌افزار هایپروایزر بین چند محیط مستقل تقسیم می‌شوند. هر سرور مجازی میزان مشخصی از منابع را به‌طور اختصاصی در اختیار دارد، اما ماهیتا روی همان سخت‌افزار مشترک قرار دارد. این روش ارزان‌تر از سرور اختصاصی است و برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که نیاز به کنترل نسبی دارند، مناسب‌تر است.

مهم‌ترین تفاوت‌های این دو عبارتند از:

• منابع اختصاصی: در سرور اختصاصی تمام منابع سرور فقط در اختیار شماست، اما در سرور مجازی منابع میان چند کاربر تقسیم می‌شود.
• کارایی و پایداری: به‌خاطر اختصاصی بودن منابع، سرور اختصاصی به‌طور معمول کارایی بالاتر و تاخیر کمتر دارد؛ VPS نیز عملکرد خوبی دارد اما به‌اندازه اختصاصی قدرتمند نیست.
• مقیاس‌پذیری: ارتقای منابع در VPS اغلب ساده و با افزایش پلن انجام می‌شود، ولی در سرور اختصاصی برای افزایش منابع باید سخت‌افزار جدیدی اضافه کرد که هزینه و زمان بیشتری می‌برد.
• هزینه: هزینه ماهیانه VPS کمتر است؛ سرور اختصاصی هزینه بیشتری دارد. بنابراین کسب‌وکارهای کوچکتر به‌طور معمول VPS و پروژه‌های بزرگ‌تر سرور اختصاصی انتخاب می‌کنند.
• امنیت: هر دو نوع می‌توانند امن باشند، اما در سرور اختصاصی کنترل بیشتری روی امنیت دارید و در مواردی که نیاز به رعایت قوانین خاص است،‌ انتخاب بهتری است.

به‌طور خلاصه، اگر وب‌سایت یا اپلیکیشن شما مصرف بالایی از منابع دارد و به حداکثر عملکرد نیاز است، سرور اختصاصی مناسب است، اما برای پروژه‌های متوسط یا برای صرفه‌جویی در هزینه، سرور خصوصی مجازی اغلب انتخاب معقول‌تری به شمار می‌رود. برای مطالعه بیشتر درباره تفاوت سرور اختصاصی و مجازی​، پیشنهاد می‌کنیم مقاله جامه پارس هاست را در این زمینه بخوانید.

تفاوت سرور و هاست در چیست؟

در مفهوم میزبانی وب، هاست یا هاستینگ (Hosting) و سرور دو اصطلاح مرتبط ولی متفاوت‌اند. هاست در حقیقت سرویسی است که شرکت‌های میزبانی وب ارائه می‌دهند. وقتی شما یک پلن هاست، مثلا میزبانی اشتراکی یا ابری، را خریداری می‌کنید، در واقع از شرکت میزبان، فضای ذخیره، پهنای باند و ابزارهای مدیریت سایت را اجاره می‌کنید. به‌بیان ساده، هاست محیط یا سرویس فراهم‌شده برای میزبانی وب‌سایت شماست.

از سوی دیگر، سرور به خود دستگاه یا نرم‌افزاری گفته می‌شود که کار اصلی میزبانی را انجام می‌دهد. سرور همان کامپیوتر قدرتمندی است که فایل‌ها، پایگاه داده و نرم‌افزارهای سایت شما را نگهداری می‌کند و با پروتکل‌های اینترنتی درخواست کاربران را پاسخ می‌دهد. در یک پلن هاست معمولی، ممکن است سرور با سرورهای دیگر مشترک باشد (هاست اشتراکی) یا به‌صورت مجازی در اختیار شما باشد (VPS).

به‌بیان ساده باید بگوییم:

• هاست: ارائه محیط، ابزارها و خدمات پشتیبانی برای راه‌اندازی سایت. شرکت میزبان مسئولیت‌هایی مثل فراهم کردن فضای دیسک، امنیت شبکه، پشتیبان‌گیری و پشتیبانی فنی را برعهده دارد.
• سرور: کامپیوتری است که داده‌های وب‌سایت را ذخیره می‌کند و به بازدیدکنندگان تحویل می‌دهد.

برای نمونه، تصور کنید از یک شرکت میزبانی وب خانه اجاره کرده‌اید. در اینجا خود خانه و امکانات آن، مثل لوله‌کشی، برق و اینترنت، نقش هاست را دارد. اما و سرور مثل تاسیسات درونی خانه از جمله رایانه و تجهیزات شبکه است که کار اصلی تامین خدمات اینترنتی و وب را انجام می‌دهد. در واقع، شما مبلغی به شرکت میزبان پرداخت می‌کنید تا خانه (هاست) را در اختیارتان بگذارد و این خانه روی یک کامپیوتر (سرور) خاص قرار دارد که وب‌سایت را روشن نگاه می‌دارد.

در مقاله تفاوت سرور و هاست، این دو نوع میزبانی وب را به‌طور جامع با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم.

اتاق سرور چیست و چه کاربردی دارد؟

اتاق سرور بخشی مهم در بیشتر شرکت‌ها (و حتی بعضی خانه‌ها) است که برای نگهداری سرورها و تجهیزات کامپیوتری ساخته می‌شود. این اتاق‌ها ممکن است از همان ابتدا برای این کار طراحی شده باشند یا بعدا وقتی نیاز پیش آمده، ساخته شده باشند. در هر حال، یک اتاق سرور خوب باید محیطی فراهم کند که دستگاه‌ها بتوانند در آن با امنیت و کارایی بالا کار کنند. این امر باعث می‌شود مدیریت شبکه‌ها و انجام کارهای مربوط به سیستم‌های کامپیوتری راحت‌تر و منظم‌تر شود.

اتاق سرور باید دارای دمای مناسب، تهویه‌ی قوی، امنیت بالا، تجهیزات پشتیبان برق و شبکه منظم باشد تا عملکرد سرورها بدون وقفه ادامه پیدا کند. برای آشنایی بیشتر با جزئیات و نحوه راه‌اندازی آن، پیشنهاد می‌کنیم مقاله اتاق سرور چیست را بخوانید.

نکات مهمی که باید هنگام خرید سرور بدانید

قبل از آنکه دست به خرید سرور بزنید، خوب است بدانید که «سرور» فقط یک قطعه سخت‌افزاری نیست؛ بلکه قلب تپنده زیرساخت فناوری کسب‌وکار شماست. اگر سرور به‌اشتباه انتخاب شود، هزینه‌های پنهانِ زیاد، ضعف در عملکرد و نیاز به ارتقای مجدد زودرس می‌تواند شما را غافلگیر کند. از این رو لازم است نکاتی را در زمان خرید این محصول در نظر بگیریم.

در ادامه، مهم‌ترین نکات خرید سرور را بیان می‌کنیم:

• تعیین دقیق نیازهای عملکردی: ابتدا باید مشخص کنید سرور شما چه کاری قرار است انجام دهد: پایگاه داده؟ ایمیل؟ مجازی‌سازی؟ این موضوع به انتخاب پردازنده (CPU)، حافظه (RAM) و ذخیره‌سازی کمک می‌کند.
• قابلیت توسعه و مقیاس‌پذیری: انتخاب سروری که بتواند در آینده با رشد کسب‌وکار شما به راحتی ارتقا یابد، از صرف هزینه مجدد جلوگیری می‌کند.
• هماهنگی با محیط و فضای فیزیکی: باید ببینید سرور شما در فضای موجود قرار می‌گیرد یا خیر؛ مثلا رک سرور مناسب دارید یا صدا/گرمای اضافی مشکلی ایجاد نمی‌کند. همچنین توجه کنید که نوع آن (Tower، Rack، Blade) مناسب است یا نه.

• انتخاب مناسب قطعات (CPU، RAM، ذخیره‌سازی): بخش زیادی از هزینه سخت‌افزار مربوط به پردازنده است. همچنین کمبود RAM یا ذخیره‌سازی نامناسب به گلوگاه بدل می‌شوند، پس نسبت قطعات را با دقت تعیین کنید.
• پاور، خنک‌سازی و مصرف انرژی: سرورها گرمای زیادی تولید می‌کنند و برق زیادی مصرف می‌کنند؛ در نتیجه باید به منبع برق و سیستم خنک‌کننده توجه کنید تا سرور پایدار کار کند.
• امنیت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری: سطح امنیتی سرور باید با اهمیت داده‌های شما هماهنگ باشد؛ از فایروال، پشتیبان‌گیری، امنیت فیزیکی گرفته تا دورکاری و مجازی‌سازی.
• بررسی پشتیبانی، سرویس و گارانتی: داشتن پشتیبانی قوی و خدمات پس از فروش برای زمانی که اختلالی رخ می‌دهد بسیار حیاتی است؛ خرید بدون توجه صحیح به این موضوع می‌تواند هزینه‌ساز شود.
• برآورد بودجه کل (خرید + بهره‌برداری): هزینه اولیه مهم است، اما هزینه نگهداری، برق، خنک‌سازی، ارتقا و تعمیر را نیز باید در نظر بگیرید تا تصمیم بهتری اتخاذ کنید.
• موقعیت و کیفیت شبکه / ارتباطات: اگر سرور شما به کاربران یا دیتاسنترها متصل است، اهمیت دارد که کیفیت شبکه، پورت‌ها، پهنای باند و تاخیر را نیز لحاظ کنید.

کدام نوع سرور برای شما مناسب‌تر است؟

در این مقاله گفتیم که سرور چیست و چه انواعی دارد؛ اما کدام نوع برای ما مناسب است؟ انتخاب نوع سرور مناسب بستگی به نیاز شما، میزان ترافیک، بودجه، سطح کنترل مورد انتظار و منابع مورد نیاز دارد. برای مثال، کسب‌وکارهای بزرگ با ترافیک بالا بهتر است سرور اختصاصی انتخاب کنند، در حالی که پروژه‌های کوچک و متوسط می‌توانند با VPS یا سرور ابری بهینه و مقرون‌به‌صرفه عمل کنند. 

به‌علاوه، هاست اشتراکی برای وب‌سایت‌های کوچک یا نوپا و سرور خانگی برای پروژه‌های شخصی مناسب است. توجه به منابع سرور، امنیت، قابلیت توسعه و پشتیبانی، نقش تعیین‌کننده‌ای در تجربه کاربری و پایداری سرویس دارد و در نهایت باید با تحلیل دقیق نیازهای خود، نوع سروری را انتخاب کنید که بیشترین بازده و کارایی را برای کسب‌وکارتان فراهم کند.

پارس هاست، ارائه‌دهنده خدمات سرور و هاست، بیش از ۲۰ سال است که در این زمینه خدمات‌رسانی می‌کند. شما می‌توانید از طریق تیکت سایت یا تماس با شماره تلفن ۴۱۹۴۸-۰۲۱ در هر ساعت از شبانه‌روز، مشاوره تخصصی رایگان دریافت کنید تا بتوانید سرور یا هاست متناسب با کسب‌وکار خود را با کیفیت بالا و پشتیبانی ۲۴/۷ تهیه کنید.

سوالات متداول

۱. سرور چیست؟
سرور یک کامپیوتر یا نرم‌افزار قدرتمند است که اطلاعات، فایل‌ها یا خدمات را به کاربران یا دستگاه‌های دیگر ارائه می‌دهد.

۲. تفاوت سرور اختصاصی و سرور مجازی چیست؟
سرور اختصاصی تمام منابع یک دستگاه را فقط در اختیار شما می‌گذارد، اما سرور مجازی بخشی از یک سرور بزرگ است که منابعش بین چند کاربر تقسیم می‌شود.

۳. سرور ابری چه مزایایی دارد؟
سرور ابری منابع مقیاس‌پذیر ارائه می‌دهد، هزینه را براساس مصرف دریافت می‌کنید و از هر نقطه با اینترنت به آن دسترسی دارید.

۴. هاست با سرور چه تفاوتی دارد؟
هاست، محیط و سرویس اجاره‌ای برای میزبانی سایت است، در حالی که سرور دستگاه یا نرم‌افزاری است که داده‌ها را ذخیره و پردازش می‌کند.

۵. چرا امنیت سرور مهم است؟
امنیت بالای سرور از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس جلوگیری می‌کند و باعث تداوم خدمات و اعتماد کاربران می‌شود.

۶. منابع اصلی یک سرور شامل چه چیزهایی است؟
پردازنده (CPU)، حافظه رم (RAM)، فضای ذخیره‌سازی و پهنای باند شبکه مهم‌ترین منابع سرور به‌شمار می‌روند.

۷. چه زمانی باید سرور اختصاصی بخرم؟
اگر وب‌سایت یا اپلیکیشن شما ترافیک بالایی دارد یا به حداکثر کارایی و کنترل نیاز دارید، سرور اختصاصی مناسب است.

۸. اتاق سرور چیست و چرا مهم است؟
اتاق سرور محلی امن و خنک برای نگهداری سرورهاست که عملکرد پایدار، تهویه مناسب و امنیت تجهیزات را ارائه می‌کند.